مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش از کاهش ۸ درصدی جمعیت جوانان کشور خبر داد و تأکید کرد: ساختار جمعیتی ایران در حال تغییر است و بیشترین سهم جمعیت اکنون در گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال قرار دارد.
به گزارش نیمرخ/ بهمن عبدی مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش در یک برنامه تلویزیونی گفت: اساساً سرزمین‌ها به عنوان بنیان دولت‌ها با جمعیت معنا پیدا می‌کنند؛ به عبارتی، جمعیت روح فضا و مکان جغرافیایی است. ساختار جمعیت ارتباط مستقیمی با قدرت ملی دارد و برای داشتن جامعه‌ای پویا، باید ترکیب جمعیتی بالنده و متناسبی داشته باشیم.
وی گفت: گروه‌های سنی جمعیت، مبنای تقسیم‌بندی و تعیین‌کننده ترکیب جمعیتی در هر جامعه هستند و به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند؛ گروه زیر ۱۵ سال، گروه ۱۵ تا ۶۴ سال و گروه بالای ۶۵ سال.
وی افزود: زمانی که درصد بیشتری از جمعیت را افراد زیر ۱۵ سال تشکیل می‌دهند، این امر به معنای نیاز بیشتر به امکانات آموزشی و فرهنگی است و باید زیرساخت‌های آموزشی و فرهنگی گسترش یابد و حمایت‌های بیشتری از خانواده‌ها صورت گیرد، زیرا بار تکفل بر دوش سرپرستان خانوار افزایش می‌یابد.
عبدی ادامه داد: گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال جمعیت تولیدکننده است و توسعه اقتصادی و تولید ناخالص داخلی را افزایش می‌دهد. همچنین جمعیت بالای ۶۵ سال به سن بازنشستگی رسیده و لازم است اقدامات و سیاست‌های حمایتی ویژه برای این گروه اعمال شود.
وی با اشاره به نرخ باروری کشور گفت: هم‌اکنون نرخ باروری ۱.۶ است، به این معنا که هر زن ایرانی ۱۵ تا ۴۹ سال در سن باروری به طور میانگین ۱.۶ فرزند به دنیا می‌آورد. این عدد پایین‌تر از نرخ جایگزینی جمعیت در دنیا است که ۲.۲ است و در برخی کشورها تا ۳.۵ هم می‌رسد. به عنوان مثال، کره جنوبی پایین‌ترین نرخ باروری را دارد که نشان‌دهنده پیامدهای کاهش جمعیت است.
وی ادامه داد: باروری و فرزندآوری با توسعه ارتباط دارد؛ توسعه شهری، افزایش سطح تحصیلات زنان و اشتغال بیشتر زنان از جمله عواملی است که بر نرخ باروری تأثیر می‌گذارد.
عبدی افزود: برخی واقعیت‌های فرهنگی و ذهنی نیز در بحث باروری مؤثر هستند. در گذشته، فرزندآوری یک انتخاب نبود و زنان در سن مشخص ازدواج می‌کردند و فرزندان را به دنیا می‌آوردند، اما اکنون فرزندآوری در میان بخش‌هایی از جامعه به یک انتخاب تبدیل شده است.
وی گفت: کاهش تعداد ازدواج‌ها، بالا رفتن سن ازدواج (میانگین سن ازدواج دختران در تهران ۲۷ سال است)، افزایش تعداد طلاق‌ها، افزایش زنان شاغل، شهرنشینی و سایر عوامل فرهنگی و اقتصادی، همگی بر کاهش نرخ باروری تأثیر گذاشته‌اند.
مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش خاطرنشان کرد: در ۲۵ سال گذشته تغییر پارادایم در سیاست‌های جمعیتی رخ داده است. در سال ۱۳۷۳ قانون تنظیم خانواده برای کنترل رشد جمعیت تصویب شد، در حالی که در سال ۱۳۶۵ نرخ رشد جمعیت ۳.۹ درصد و نرخ باروری ۶ بود.
مدیرکل برنامه و برنامه‌ریزی وزارت ورزش و جوانان، گفت: اساساً سرزمین‌ها با جمعیت معنا پیدا می‌کنند و ساختار جمعیت ارتباط مستقیمی با قدرت ملی دارد. برای داشتن جامعه‌ای پویا، ترکیب جمعیتی متناسب و بالنده ضروری است.
وی گفت: گروه‌های سنی جمعیت به سه دسته زیر ۱۵ سال، ۱۵ تا ۶۴ سال و بالای ۶۵ سال تقسیم می‌شوند و هر کدام نیازهای خاص خود را دارند.
عبدی ادامه داد: گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال جمعیت تولیدکننده است و توسعه اقتصادی و تولید ناخالص داخلی را افزایش می‌دهد. جمعیت بالای ۶۵ سال نیز به سن بازنشستگی رسیده و نیازمند سیاست‌های حمایتی ویژه است.
وی اظهار کرد: نرخ باروری در ایران هم‌اکنون ۱.۶ است، در حالی که نرخ جایگزینی جمعیت در دنیا ۲.۲ است و در برخی کشورها تا ۳.۵ نیز می‌رسد. کاهش نرخ باروری با توسعه شهری، افزایش سطح تحصیلات زنان و اشتغال آنان ارتباط دارد.
عبدی افزود: جمعیت‌شناسی در ایران منطقه به منطقه و فرهنگ به فرهنگ متفاوت است. به عنوان مثال، در سیستان و بلوچستان نرخ باروری و رشد جمعیت بالا است، اما در استان‌هایی مانند گیلان و زنجان پیش‌بینی می‌شود که نرخ رشد جمعیت در ۱۰ سال آینده منفی شود. وی تأکید کرد که مولفه‌های فرهنگی و اجتماعی تأثیرگذار بر جمعیت هستند.
وی گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش نرخ جمعیت، افزایش سن ازدواج است. متوسط سن ازدواج زنان در ایران در سال ۱۴۰۳، ۲۳ سال بوده، اما در برخی استان‌ها کمتر از ۲۰ و در تهران ۲۷ سال است. تأخیر در ازدواج فرصت‌های فرزندآوری را کاهش می‌دهد.
عبدی ادامه داد: عوامل اجتماعی و اقتصادی ابعاد وسیعی دارند. هزینه‌های مربوط به کودک و نیاز به زیرساخت‌های رفاهی، آموزشی و فرهنگی برای جمعیت خردسال بسیار مهم است. وی خاطرنشان کرد که مشوق‌ها می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم اثرگذار باشند و باید روی فرهنگ و ذائقه جامعه نیز کار شود.
عبدی گفت: قانون جوانی جمعیت بسیار جامع است و برای تمامی وزارتخانه‌ها تکلیف تعیین کرده است، اما میزان اجرای این تکالیف بر عهده دستگاه‌هاست و باید مورد بررسی قرار گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تاکنون تنها حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از این قانون اجرا شده و لازم است به سمت اجرای کامل آن حرکت کنیم.
وی افزود: همین امروز در مرخصی‌های زایمان و طرح حمایت از مادران باردار، کمک‌های نقدی ارائه شده است. همچنین وزارت ورزش و جوانان قریب به ۲۰۰ هزار کارگاه برای ترغیب جوانان به ازدواج برگزار کرده است که می‌تواند عامل موفقی در افزایش ازدواج جوانان باشد.
عبدی تصریح کرد: فرزندآوری باید به یک موضوع مهم و ملی تبدیل شود. پیش‌بینی می‌شود شاخص پیری جمعیت تا سال ۱۴۱۳ از ۱۰ درصد به ۱۴ درصد برسد و این موضوع نیازمند تقویت زیرساخت‌های آموزشی، درمانی و سایر امکانات است. باید بررسی کنیم که چه میزان آماده هستیم.